برنامۀ دکتورای دیپارتمنت فارسی دری
در سال‌های حکمروایی محمدظاهرشاه و متعاقب آن در زمامداری محمدداؤدخان دیپارتمنت فارسی دری از لحاظ داشتن کادرهای علمی و ورزیده یکی از غنامندترین دیپارتمنت‌های فاکولتۀ ادبیات در پوهنتون کابل بوده است. در آن سال‌ها زبده‌ترین استادان که نه تنها در افغانستان بل در منطقه کم‌نظیر بوده اند در این دیپارتمنت تدریس می‌کردند. ملک الشعرا صوفی عبدالحق بیتاب، استاد خلیل الله خلیلی، علامه عبدالحی حبیبی، استاد پوهاند غلام حسن مجددی، محمدحیدر ژوبل، از مدرسان پیشگام دیپارتمنت فارسی دری بوده اند. در نسل دوم استادان دیپارتمنت دری پوهاند جاوید، پوهاند همایون، پوهاند شهرستانی، پوهاند رحیم الهام، پوهاند نگهت سعیدی و ..... قرار داشتند که با تأسف عده یی از آنان امروز در میان ما نیستند ولی با خلق آثار گرانسنگ علمی و ادبی که از خود به یادگار مانده اند آنان اکنون هم در دنیای معنوی و فرهنگی جامعه ما حضور پر رنگ دارند. همین‌طور جامعه امروز افغانستان و حتا منطقه هم به نام‌های نسل سوم از استادان دیپارتمنت فارسی دری نیز از نزدیک آشنایی دارند. آنان اکنون هم از پر محصول ترین استادان و دانشمندان کشور شناخته می‌شوند که بحمدالله تا حال نیز شماری از آنان در قید حیات اند و در میان ایشان دکتور محمد حسین یمین، دکتور عبدالقیوم قویم، دکتور محمد افضل بنووال، دکتور عبدالخالق وفایی، دکتور اسد الله حبیب، دکتور لطیف ناظمی و ... از لحاظ تدریس به فرزندان وطن از مقطع لیسانس تا دکتورا و آفرینش آثار علمی و ادبی ارزشمند در ذخایر بایگانی فرهنگ قدیم و قویم کشور خدمات قابل قدر انجام داده اند و از جایگاه بلند نه تنها در دیپارتمنت فارسی دری بلکه در میان استادان و فرهنگیان افغانستان برخوردار اند.
در سال‌های پسین 9 تن از دانش‌پژوهان که همۀ آنان از میان استادان دیپارتمنت فارسی دری بودند و در سال (1392) شامل برنامۀ دکتورا گردیده بودند شش تن آنان دفاع نهایی تیزس های دورۀ دکتورا شان را موفقانه به پایان رسانیدند. اگر چه این دانشجویان را می‌توان دورۀ اول مقطع دکتورا در سطح کشور به گونه دقیق محسوب کرد اما جای گفتن دارد که پیش از این هم در زمان محمدداؤدخان برنامه ماستری و حتا دکتورا برای دانشجویان در دیپارتمنت فارسی دری ادبیات به گونۀ غیر مستقیم فعال بوده است زیرا سامی سعدون از کشور عراق از رسالۀ دکتورای خود به رهنمایی دکتور عبدالقیوم قویم و دکتور اسدالله حبیب و عفاف الزیدان از کشور مصر به رهنمایی پوهاند غلام صفدر پنجشیری و پوهاند همایون از رساله دکتورای خود دفاع نموده اند که این مسأله نیز از افتخارات بزرگ تاریخی دیپارتمنت فارسی دری ما در زمینۀ آموزش در سطح بلند تحصیلی در کشور شمرده می‌شود. جای شکران است که دیپارتمنت فارسی دری در طول موجودیت خود در دانشگاه کابل یکی از کانون‌های مهم کادرهای بلندمرتبه به درجه تحصیلی دکتورا و درجۀ علمی پوهاند بوده است. همین اکنون هم (11) تن از اعضای دیپارتمنت دری دارای دیپلوم مقطع دکتورا (P H D) می‌باشند و دو تن از استادان هریک محترم صدیق الله کلکانی و مریم برمک در مقطع دکتورا در کشور دوست و برادر جمهوری اسلامی ایران مشغول تحصیل اند.
در سال 1397 خورشیدی دور دوم برنامۀ دکتورا آغاز گردید که متقاضیان بعد از سپری نمودن سه مرحله به تعداد 10 تن موفق گردیدند. دروس برنامه مذکور در سال 1398 آغاز گردید که تا اکنون ادامه دارد.
در این دوره استادان دیپارتمنت فارسی دری و برخی استادان از جمهوری اسلامی ایران دعوت به تدریس شدند.
اهداف برنامه داکتورای دیپارتمنت فارسی دری
این دیپارتمنت از روی نیازمندیهای مبرم کشور در جهت پرورش محققان، ادیبان و نویسندگان در زمینة ادب و فرهنگ، و هم برای تربیت بهترین آموزگاران که بتوانند فرزندان تشنهلب فرداهای وطن را از سرچشمههای غنی و ارزشمند ادب گذشتگان سیراب ساخته باشند و در حفظ و نگهداری آن ارزشها از دل و جان پاسداری نمایند. از سال 1337خ تا اکنون، هزاران فارغالتحصیل، نویسنده، محقق و آموزگار ورزیده به جامعه تقدیم داشته است.
دیدگاه
دیدگاه برنامه دکتورای دیپارتمنت زبان و ادبیات عبارت از ارتقابخشی و افزایش مهارت‌های جوانان دانشجو در عرصۀ زبان و ادبیات کشور می‌باشد . این برنامه کادرهای متخصص و کارشناس و مسلکی را در عرصۀ ادبیات شناسی و زبان‌شناسی تربیه و پرورش می‌دهد و یک ساحه جدید مطالعه و تحقیق را در زمینۀ آثار ادبی تحلیل (شعر و نثر) برای پوهنتون‌های کشور و ارتقای دانش‌های مسلکی آنان و رشد فرهنگ زبان و ادبیات فارسی دری فراهم می‌سازد.
ماموریت
برنامه دکتورای فارسی دری که در چوکات دیپارتمنت فارسی دری پوهنځی زبان و ادبیات تأسیس گردیده ماموریت دارد تا مهارت‌های دانشجویان را در رشته زبان و ادبیات فارسی دری بالا ببرد. همچنان این برنامه مسؤولیت تربیه کارشناسان و مدرسان را در عرصه ادب‌شناسی، زبان‌شناسی، فن ویراستاری، آفرینش آثار ادبی و هنری را نیز به عهده دارد.
اهداف اساسی
هدف و مقصد پروگرام دکتورای فارسی دری آماده ساختن دانشجویان و استادان پوهنتون‌ها بوده تا آنان مهارت و شایسته‌گی‌های لازم را در زمینۀ دانش مسلکی و ادبی کسب نمایند. و از این طریق یک دسته از استادان ماهر و وارد در عرصۀ دانش تخصصی در کشور آماده گردند تا مطالعات فرهنگی دولت و جامعه از طریق تربیه کادرهای تعلیم دیده و وارد فراهم شود.
اهداف عمدۀ برنامه دکتورای زبان وا دبیات فارسی دری قرار ذيل اند:
- رهبری و مدیریت امور ادبی و فرهنگی در بخش‌های مختلف دولتی؛
-کسب مهارت و توانایی کمک کردن در پالیسی‌های فرهنگی و ادبیات کشور؛
- مهارت در زمینه دانش‌های ادبی و زبانی، تقویۀ استعداد مطروحه ادبی جوانان کشور؛
- ارتقای سطح دانش معیاری استادان و جوانان کشور از دانش‌های ادبی و زبان‌شناسی منطقه و جهان.
اعضای بورد برنامه دکتورای زبان و ادبیات فارسی دری
شماره
اسم
تخلص
رتبه علمی
رشته تحصیل
درجه تحصیل
1
راحله
حمیدزی
پوهندوی
زبان‌شناسی
داکتر
2
محمد یونس طغیان
ساکایی
پوهاند
زبان و ادبیات فارسی دری
داکتر
برنامۀ درسی دور دکتورای دیپارتمنت فارسی دری پوهنځی زبان و ادبیات پوهنتون کابل1398:
سال اول ـ سمستر اول
مجموع ساعات
تعداد کریدت
کد درسی
استاد مضمون
مضمون
شماره
32
2
5001
پوهاند دکتور عبدالقیوم قویم
نظریه‌های نوین ادبی
1
32
2
5002
پوهانددکتور محمد حسین یمین
زبان و دستورپهلوی
2
32
2
5003
پوهاند دکتور سیداکرام‌الدین حصاریان
تحقیق در متون غنایی
3
32
2
5004
پوهانددکتور محمدیونس طغیان ساکایی
تحقیق در متون حماسی
4
32
2
5005
پوهنوال دکتور عظیمه مجید
زبان‌شناسی زایشی
5
تعدادکریدت 10
سال اول ـ سمستر دوم
مجموع‌ساعات
تعداد کریدت
کد درسی
استاد مضمون
مضمون
شماره
32
2
5006
پوهاند دکتور عبدالقیوم قویم
تحلیل شعر
1
32
2
5007
پوهاند دکتور محمد حسین یمین
اوستا شناسی
2
32
2
5008
پوهانددکتور محمدیونس طغیان ساکایی
مبانی اندیشه‌های تعلیمی در ادبیات فارسی
3
32
2
5009
پوهاند دکتور سیداکرام‌الدین حصاریان
مطالعات تحقیقی در مکاتب عرفان
4
32
2
5010
دکتور حامد اکبرپور (استاد ایران)
زبان‌شناسی نقشگرا
5
32
2
دکتور حسین پاینده (استاد ایران)
شیوه‌های جدید نقد ادبی
6
سمستر سوم: آمادگی امتحان جامع و نوشتن مقالۀ علمی-تحقیقی برای چاپ در ژورنال بین‌المللی
سمستر چهارم: ارایه مقاله و اشتراک در کنفرانس علمی بین‌المللی و نوشتن تیزس
سمستر: دفاع از تیزس
د: تعداد محصلان برنامه دکتورا فارسی دری به تفکیک سال، سمستر و جنس
سال دوم
سال اول
سال آغاز برنامه دکتورا
اسم ديپارتمنت
اسم پوهنحی
شماره
سمستر چهارم
سمستر سوم
سمستر دوم
سمستر اول
دری
زبان و ادبیات
مجموع عمومی
مجموع
اناث
ذكور
مجموع
اناث
ذكور
مجموع
اناث
ذكور
مجموع
اناث
ذكور
برنامه دکتورا دری
1
۱۰
۲
۸
۱۰
مجموع عمومی