د پوهنځي په اړه
د ۱۳۲۳کال د تلې په لومړۍ نېټه د کابل پوهنتون په چوکاټ د د بشري علومو او ادبیاتو پوهنځی رامنځته شو او دې پوهنځی زموږ د هېواد د ادبیاتو او کلتور د تاریخ په پېژندنه کې مهم او ارزښتناک ګامونه واخیستل.
د دې پوهنځي د تأسیس موخه د افغانستان د پېړیو پېړیو مخکې او نننیو ادبي او کلتوري ارزښتونو درک، د هغه پېژندنه او د نوي نسل روزلو له لارې راتلونکو پېړیو ته د هغه لېږد و. پر دې سربېره په مختلفو ادبي او علمي رشتو کې د تکړه ښوونکو روزنه هم د دې پوهنځي له مهمو موخو څخه وه.
د دې پوهنځي لومړی تحصیلي پروګرام د پښتو ژبې د ادبیاتو تاریخ، د دری ژبې د ادبیاتو تاریخ، د پښتو ګرامر، د دری ګرامر، پښتو متون، پښتو ادبي فنون، دری ادبي فنون، فلسفه او اراواهپوهنه، عربي او انګلیسي ژبو څخه جوړ و، چې د وخت د پوهنې وزير په مشرۍ د يو باصلاحيته پلاوي لخوا تعين شوی و او د تدريس لپاره يې ارواښاد پوهاند عبدالحی حبیبي (د پوهنځي رییس)، محمد کریم نزیهي، محمد اعظم ایازي، پاینده محمد زهیر،امین الله زمریالی، سرور ګویا، عبدالرووف بېنوا، عبدالحق بیتاب. غلام جیلاني جلالي، هاشم شایق افندي، امین میرزا قفقازي او شمشیر خان د استادانو په توګه وګمارل شول. د دې محدودو استادانو په درلودو سره د دې پوهنځي لومړيو محصلانو ته، چې د حبیبیې لیسې او د قندهار د احمدشاهي لیسې لس تنه فارغان و؛ د ۱۳۲۳ لمریز کال د تلې په لومړۍ نېټه تدریس پیل شو.
له ۱۳۴۰کال وروسته په دغه پوهنځي کې د څو بهرنیو ژبو ډيپارټمنټونه هم جوړې شوې؛ خو وروسته په ترتیب ژورنالېزم، ټولنیز علوم، ارواپوهنه او د ښکلو هنرونو ډيپارټمنټونه د ادبیاتو له پوهنځي څخه بېل شول. په همدې خاطر د ټولنیزو علومو او ادبیاتو پوهنځي نوم، د ژبو او ادبیاتو پوهنځي ته بدل شو. د ژبو او ادبیاتو پوهنځی په ۱۳۹۹ کال کې پر دوو پوهنځیو (د داخلي ژبو او ادبیاتو پوهنځی او د خارجي ژبو او ادبیاتو پوهنځی) ووېشل شو. اوسمهال د داخلي ژبو او ادبیاتو پوهنځی درې ډيپارټمنټونه (د پښتو ژبې او ادبیاتو ډيپارټمنټ، د دري ژبې او ادبیاتو ډيپارټمنټ او د اوزبیکي ژبې او ادبیاتو ډيپارټمنټ) لري. اوس مهال دغه پوهنځی په پښتو او دري څانګو کې د ماسټرۍ او دکتورا برنامې هم لري.